Czym jest Jonosfera?
Jonosfera – zjonizowana warstwa atmosfery występująca powyżej 50–60 km nad powierzchnią Ziemi (do wysokości 1000 km) w termosferze.
Zawiera duże ilości plazmy. Plazma powstaje na skutek jonizacji cząsteczek gazów, obecnych w atmosferze pod wpływem promieniowania kosmicznego oraz ultrafioletowego promieniowania słonecznego lub przez reakcję wymiany ładunku (pomiędzy jonem a cząsteczką niezjonizowaną). W jonosferze następuje załamywanie, odbijanie, pochłanianie i polaryzacja fal radiowych. Zaburzenia w jonosferze wywołują zakłócenia w łączności radiowej. Jonosferę bada się, określając rozchodzenie się fal elektromagnetycznych w atmosferze, w tym specjalnie do tego celu konstruowanymi jonosondami.
Warstwy jonosfery
Wraz z wysokością zmieniają się czynniki jonizacyjne oraz skład chemiczny i gęstość gazu atmosferycznego, dlatego też w jonosferze wyróżnić można kilka warstw, różniących się liczbą elektronów w jednostce objętości.
Warstwa D
Najniższa położona warstwa jonosfery rozciągającą się na wysokości 60-90km. Warstwa ta powstaje na skutek fotojonizacji tlenku azotu(II) przez promieniowanie ultrafioletowe o długości fali 121,5 nm. Warstwa D występuję tylko w ciągu dnia i posiada zdolność tłumienia fal elektromagnetycznych, szczególnie fal o częstotliwości od 3-14mhz. Burze słoneczne powodują znaczące zakłócenia w warstwie D jonosfery, zwiększając jej jonizację na skutek intensywnego promieniowania X i UV. To zjawisko prowadzi do silniejszego tłumienia fal radiowych, szczególnie w pasmach HF, co może powodować całkowite zaniki łączności radiowej. Pod wpływem burzy słonecznej warstwa D może również rozprzestrzeniać wyższy poziom jonizacji na większą wysokość, co dodatkowo zaburza propagację fal elektromagnetycznych i prowadzi do częstszych blackoutów radiowych, zwłaszcza w okresach wzmożonej aktywności słonecznej.
Warstwa E
Warstwa położona na wysokości od 100-125km. Jonizację w tej warstwie powoduje miękkie promieniowanie X (1–10 nm) krótkofalowego promieniowania ponadfioletowego. Jonizacji ulegają cząsteczki tlenu. Obszar ten odbija jedynie fale radiowe o częstotliwościach mniejszych niż około 1 MHz. Warstwa E istnieje niezależnie od pory dnia.
Warstwa Es
Jest to sporadyczna warstwa E która nosi oznaczenie Es. Znajduje się w obszarze warstwy E. Es występuje głównie w lecie – pomiędzy majem a sierpniem na półkuli północnej. Powstaje ona najprawdopodobniej wskutek działania meteorów, promieni kosmicznych i promieniowania cząsteczkowego. Warstwa ta może utrzymywać się nawet przez kilka godzin i ma głównie
znaczenie dla propagacji fal w dolnym zakresie UKF, a więc dla pasm amatorskich 50, 70 i czasami też
144 MHz.
Warstwa F
Obszar o największym rozchodzeniu się fal radiowych na falach krótkich. Warstwę F dzielimy na warstwę F1 oraz F2. Obydwie warstwy F1 i F2 tworzą się z tego samego procesu fotojonizacji tlenu atomowego przez promienie ponadfioletowe; pewną rolę może grać tu również fotojonizacja azotu cząsteczkowego i atomowego.
Warstwa F1
Obszar Warstwy F1 pojawia się tylko w dzień i przeważnie w lecie. Jego maksimum wypada na wysokości około 160-200km. Dla propagacji fal radiowych ma on znaczenie raczej drugorzędne, a nawet zachodzącą w niej absorpcję można uznać w pewnym stopniu za szkodliwą.
Warstwa F2
Zajmuje obszar na wysokości od 250 do 400 (czasem nawet 600) kilometrów. Pomimo że nie odznacza się taka regularnością jak obszar E to jednak istnieje w stale w normalnych warunkach jonosferycznych i to jej stan decyduje o warunkach propagacji fal krótkich. Obszar ten jest bardzo wrażliwy na zaburzenia jonosferyczne.
Podsumowanie
W jonosferze wyróżniamy szereg warstw o różnych właściwościach które przyczyniają się do zmian warunków w eterze.
W ciągu dnia wyróżnia się cztery warstwy:
D (60-90km),
E (100-120km),
F1 (180-240km, istnieje tylko latem),
F2 (230-400km, dość niestabilna).
Ostatnio postanowiłem pisać artykuły, głównie po to, aby poprawić swoje zdolności pisarskie i utrwalić zdobytą wiedzę. Mam też nadzieję, że dzięki tym tekstom ktoś się czegoś nauczy albo znajdzie w nich inspirację. Jeśli zauważysz jakiś błąd w moich artykułach, śmiało napisz do mnie~~ :3c
Źródła: https://youtu.be/vE-VbQAsj5Q, https://vhf.com.pl/instytut-badania-jonosfery, https://pl.wikipedia.org/wiki/Jonosfera, https://www.sp5py.pl/viewpage.php?page_id=15
Propagacja.pdf
Views: 5
